Diş protezi, eksik dişlerin yerine kullanılan yapay yapılardır. Diş hekimliğinde genellikle son çare olarak tercih edilir. İlk amaç, koruyucu diş hekimliğine uygun tedavilerin uygulanmasıdır. Dişlerin çürümekten korunması, çürümüş dişe dolgu yapılması gibi uygulamalar bu tedavi kapsamına girer. Eğer dişte meydana gelen hasar bu tedavilerle karşılanamayacak kadar büyükse, diş protezi uygulanır. Dişin fazla oranda çürümesi, dolgunun yetersiz kalması veya dişin kaybedilmesi durumunda diş protezi kullanılır.

Sabit protezler, ağız içinde yapıştırılarak dişe sabitlenen ve çıkarılamayan protezlerdir. Hastanın mevcut dişleri kullanılarak yapılır. Dişin kesilmesi, hazırlanması, üstünün kaplanması ve yerine monte edilmesi gibi aşamaları vardır. Porselen ve metal sabit protezler çok eski dönemlerden itibaren uygulanmaktadır. Günümüzde de kullanılan bu protezler, yaklaşık olarak 10 günde tamamlanır. Bu süreçte hasta 3-4 defa diş doktoruna gitmek zorunda kalır. Ağız içindeki ömürleri 5-8 yıl kadardır. Bu süre sonunda protez sağlam bile olsa, değiştirilmesi gerekir. Sabit protezler kron ve köprü olarak ayrılır.

Hareketli protezler, kullanıcılar tarafından kolayca takılıp çıkarılabilen ve günlük bakım gerektiren protezlerdir. Sabit protezler genellikle az sayıda eksik dişe uygulanırken, hareketli protezler çok sayıda diş eksikliğine uygulanabilir. Bu tür protezler tam ve kısmi olarak yapılabilir. Bütün dişlerini kaybeden hastalara tam protezler, bir bölümünü kaybeden hastalara kısmi protezler yapılır. Sabit protez yapılamadığı durumlarda tercih edilirler. Yapımı sabit olanlara göre daha uzun süre devam eder ve hastaların protezlerin yapımı aşamasında 6-7 seans diş doktoruna gitmesi gerekir. Bu süreç 6-7 hafta kadar devam eder. Hareketli protezler, hastalar tarafından yaşlanma olarak algılandığından genellikle yapılmasından çekinilir. Ancak bu durum yaş ile ilgili değil, ağızda kaybedilen diş sayısıyla alakalıdır. Diş sayısındaki artış, hareketli protez yapımını zorunlu hale getirir. Hareketli protezler, hastaların konuşma ve öksürme gibi durumlarda hareket ettiğinden, kişiler tarafından psikolojik olarak reddedilir. Bu tür hastalarda implant uygulaması yapılabilir.

Protezlerin geçici ve kalıcı olarak tanımlanması, ne zaman yapıldıklarına ve ağız içine ne zaman takıldıklarına göre yapılır. Geçici protezler, dişlerin çekilmesinden hemen sonra yapılır. Dişler daha çekilmeden ölçü alınır ve dişlerin çekilmesinden sonra takılır. Bu protezlerin avantajı, hastanın bu süreçte dişsiz kalmasını önlemektir. Alttaki destek dokuların iyileşme döneminde büzülmesi halinde, dokuyla uyumu yeniden gözden geçirilir. Dokular iyileştikten sonra, yani 6-8 hafta sonra kalıcı protezler uygulanır.

İlk takıldıklarında hastalar için birkaç hafta alışma dönemi gerekir. Bu süreç bazı hastalarda zor geçebilir. Ağızda dil ve yanaklar protezi yerinde tutmayı öğrenene kadar gevşeklik hissi olabilir. Bu dönemde bazı bölgelerde acıma ve tahrişler olabilir. Tükrük miktarında artış olabilir. Ancak alışma döneminden sonra bu etkiler ortadan kalkar. Doğal dişlerin yerini alan protezler, hastaların görünümünü belirgin biçimde değiştirir. Hastanın gülüşü güzelleşir ve yüz profili dolgun görünür. Yanak ve dudaklar desteklendiğinden, büzülen yüzün kırışıklık oluşturması azalır. Protez takılan hastaların yiyeceklerini ilk zamanlarda yumuşak olanlardan seçmesi, küçük lokmalar halinde yemesi uygun olur. Yavaş ve her iki tarafla yemek yemeye özen gösterilmelidir. Bu şekilde protez ağızda dengelenir. Alışma sürecinden sonra, sert gıdalara geçiş yapılabilir. Protez takıldıktan sonra ses yapması halinde yavaş konuşma yapılması gerekir. Konuşmakta zorlanma olduğunda yüksek sesle kelimelerin tekrar edilmesi faydalı olur. İlk dönemde alışmak için protezlerin gece ve gündüz takılması gerekir. Daha sonra geceleri çıkararak, alttaki dokuların dinlenmesi sağlanabilir. Protezlerin düzenli olarak temizlenmesi halinde geceleri de kullanılabilir.

Doğal dişler gibi protezlerin de her gün düzenli olarak fırçalanması, üzerlerinde bulunan plakların ve besin artıkları temizlenmesi gerekir. Protezlerin fırçalanması için yumuşak kıllı fırçalar ve sabun kullanılabilir. Temizliğini sağlamak için protez temizleyicileri ya da ultrasonik temizleyiciler kullanılabilir. Üzerlerine yapılan cilaların bozulmaması için, sert fırçalar ve aşındırıcı maddeler kullanılmamalıdır. Darbelerden korunmalı ve kullanılmadıkları zaman kurumamaları için temiz suda bekletilmeleri gerekir. Kaynar suyun içine konmamalıdır. Fırçalama sırasında dilin ve destek dokuların da ihmal edilmemesi gerekir.